Demansın başlangıcı şok edici olabilir, ancak çeşitli belirtiler, semptomlardan 20 yıl öncesine kadar durumu tahmin edebilir.
Kaliforniya'daki RAND Corporation tarafından yayınlanan yeni bir çalışma, 60 yaş civarında meydana gelen ve 80 yaşına gelindiğinde bireylerde bilişsel bozulma ve demansa yol açması muhtemel olan birkaç önemli belirleyiciyi tanımladı.
Araştırmacılar demografik özellikler, sosyoekonomik durum, yaşam tarzı ve sağlık davranışları, sağlık geçmişi, psiko-sosyal faktörler ve daha fazlasını içeren 181 potansiyel risk faktörünü değerlendirdi.
GÜN İÇİNDE UYKUNUZ MU? ÇALIŞMA ÖNERİLERİ, DEMANSIN ERKEN UYARI İŞARETİ OLABİLİR
Rapora göre, 60 yaşında bilişsel bozukluk ve demans gelişme olasılığının daha yüksek olduğunu gösteren en güçlü göstergelerden bazıları aşağıda yer almaktadır.
14 tahmincinin listesine bakın.
RAND araştırmacıları, hiç içmemek ve hiç çalışmamak gibi demans riskinin birçok şaşırtıcı öngörüsünü ortaya çıkardı. (iStock)
1. Kötü fiziksel sağlık
2. Felç öyküsü
3. Genetik
4. Güney Amerika'da doğmak
5. 60 yaşında özel sağlık sigortasının olmaması
6. Hiç çalışmıyorum ya da sadece birkaç yıldır çalışıyorum
7. Diyabetin geçmişi
8. Vücut kitle indeksinin 35 ve üzerinde olması
9. Asla alkol içmeyin veya aşırı içki içmeyin
10. Asla egzersiz yapmayın
11. Fiziksel testlerden düşük puan almak
12. Daha az vicdanlı olmak
13. Hobilere düşük katılım
14. Düşük bilişsel işlev ve katılım
Araştırmaya göre ebeveyn sağlığı, aile büyüklüğü, evlilik geçmişi ve demografik özellikler en zayıf belirleyiciler oldu.
ÇALIŞMA ÖNERİLERİ, DEMANS RİSKİ YÜRÜME HIZIYLA BAĞLANTILI OLABİLİR
Kaliforniya'da RAND ekonomisti olan çalışmanın ortak yazarı Peter Hudomiet, Haberler Digital ile yaptığı röportajda, geniş bir veri kümesiyle çalışan ve bireyleri “on yıllar boyunca” takip eden çalışmanın ayrıntılarını paylaştı.
Araştırmaya göre ebeveyn sağlığı, aile büyüklüğü, evlilik geçmişi ve demografik özellikler en zayıf belirleyiciler oldu. (iStock)
“Genel olarak, risk faktörlerinin kısa ve uzun vadede benzer bir etkiye sahip olduğunu bulduk, bu da bize önceki literatürden elde edilen bulguların uzun vadede geçerli olabileceği konusunda güvence verdi” dedi.
“Yine de, oldukça şaşırtıcı bulgularımız da vardı.”
Demans sürücülerini araştırmak
Araştırmacı, hiç egzersiz yapmayanların, ayda en az birkaç kez hafif egzersiz yapanlara göre demans geliştirme şansının “önemli ölçüde daha yüksek” olduğunu keşfetmesine şaşırdığını söyledi.
“Daha sık (haftalık veya günlük) egzersiz yapmanın bazı ek faydaları vardı, ancak o kadar da değil” diye belirtti.
“Başka bir deyişle demans için ana risk faktörü hiç egzersiz yapmamaktı.”
90 YAŞINDAKİ ALZHEIMER HASTASI, KAYAK VE DİĞER AKTİVİTELERİN ZİHİNSEL OLARAK Zinde TUTUlduğunu SÖYLÜYOR
Hudomiet, “Bu davranışsal faktörler demansın doğru genlere sahip olmaktan daha önemli belirleyicileriydi” diye ekledi.
60 yaşında vücut kitle indeksinin (BMI) 30'un üzerinde olması demansın zayıf bir göstergesiyken, 35'in üzerinde bir BMI “güçlü bir belirleyiciydi.”
Araştırmacı (resimde gösterilmemiştir), demans riskinin “hiç yapmayanlarla karşılaştırıldığında düzenli egzersiz yapanlar arasında yaklaşık yarısı kadar” olduğunu söyledi. (iStock)
Hudomiet, bilişsel faaliyetlere hiç katılmamanın, bazen katılmaya kıyasla çok daha yüksek demans geliştirme riski sunduğunu ve ayrıca lise veya ileri derecelere kıyasla yalnızca sıfır ila 11 yıllık eğitime sahip olmanın çok daha yüksek olduğunu söyledi.
Beklenmeyen bir başka bulgu da, Güneydoğu ABD'de doğan Amerikalıların ülkenin geri kalanıyla karşılaştırıldığında önemli ölçüde daha yüksek demans riskiyle karşı karşıya kalmasıydı.
DEMANS UYARISI: UZMANLAR, HASTALIĞA SAHİP OLAN SEVDİKLERİNİZE ASLA BU 16 ŞEYİ SÖYLEMEYİN
Araştırmacı, “İstatistiksel modellerimiz gelir, sağlık ve bölgeler arasındaki diğer farklılıkları hesaba kattığında bile bu farklılık güçlü kaldı” dedi.
“ABD'nin Güneydoğu kesiminde, özellikle de analiz ettiğimiz yaşlı gruplarda eğitim kalitesinin (verilerimizde ölçemediğimiz) daha düşük olması mümkündür.”
Bir gerontoloğa göre “Sağlık hizmetlerine ayrılan paranın %1'den azı halkı pozitif sağlık hizmetleri stratejileri konusunda eğitmeye gidiyor.” (iStock)
Hudomiet, 60 yaşında özel sağlık sigortası kapsamına girmeyen kişilerin demansa yakalanma olasılığının sigortalı olanlara göre %11 daha yüksek olduğunu ekledi.
Bunun “kısmen özel sağlık sigortasının bireylerin daha uzun süre sağlıklı kalmasına yardımcı olmasından kaynaklandığını” ileri sürdü.
DEMANSIN 2 ŞOK EDİCİ YENİ RİSK FAKTÖRÜ VAR, ÇALIŞMA BULGULARINA GÖRE TOPLAM 14'Ü ŞİMDİ LİSTEDE
Araştırmada yer almayan Güney Carolina'daki Gerontolog Dr. Macie P. Smith de Haberler Digital ile ayrı bir röportajda bulgulara tepki göstererek, araştırmacıların “yerinde” olduğunu söyledi.
Bir e-posta yanıtında şöyle yazdı: “Bu araştırılmış bilginin sunulması… Alzheimer hastalığını ve buna bağlı demansları (ADRD) sona erdirme mücadelesinde olduğunu iddia eden herkese artan bir sorumluluk duygusu getiriyor.”
Bir araştırmacı, kişinin genetiğinin, egzersiz gibi belirli alışkanlık ve davranışlardan daha az risk faktörü olduğunu belirtti. (iStock)
Smith, hiç alkol almamanın demans riskini artırmasının “oldukça şok edici” olduğunu söyledi.
“Bu bana çok dikkat çekiyor çünkü aşırı alkol içmek kişinin beyin bozulması riskini önemli ölçüde artırıyor ve alkolün neden olduğu demansa yol açabiliyor” dedi.
Uzman, kendi bildirdiği verilerin bu bulguya yol açmış olabileceğini ya da kırmızı şarabın “resveratrol gibi beyni güçlendiren besinler içerdiği” tespit edildiğinden bu bulgunun da hesaba katılmış olabileceğini öne sürdü.
Riski azaltmanın yolları
Bilişsel gerilemenin önlenmesi bazen imkansız olsa da Hudomiet, bazı risk faktörlerinin yaşam tarzı değişiklikleriyle azaltılabileceğini belirtti.
Bunlar arasında düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, doğru beslenmek ve zorlu bilişsel aktivitelere katılmak yer alır.
SAĞLIK BÜLTENİMİZE KAYIT OLMAK İÇİN TIKLAYIN
Hudomiet, “Sağlık hizmeti sağlayıcıları ve hükümet, yetişkin nüfusta sağlıklı davranışları teşvik etmeyi ve bireylerin kaliteli sağlık hizmetlerine erişimini güçlendirmeyi düşünmelidir; bu da gelecekte demans prevalansını ve hastalığın yükünü azaltabilir.”
Bir uzman, “Kalbe iyi gelen şeyin beyine de iyi geldiğini anlamak ve sağlıklı yaşam tarzı uygulamalarını benimsemek, insanların beyinlerinin kaderini kontrol etmelerini sağlıyor” dedi. (iStock)
Smith, demans riskini azaltmanın “ilaçla başlamadığını veya bitmediğini” ekledi.
Daha fazla Sağlık makalesi için şu adresi ziyaret edin: www.Haberler/health
Orta yaşlı kişiler için bu erken tahminlere dikkat etmenin bir “ölüm kalım meselesi” olduğunu belirtti.
“Vücudunuzun size verdiği uyarı işaretlerini dikkate almak beyni olan herkesin görevidir” dedi. “Bedeniniz size beyninizin bazen görmezden geldiği şeyleri her zaman hatırlatır.”
FOX HABER UYGULAMASINA ULAŞMAK İÇİN TIKLAYIN
“Hayatınızın ileride nasıl görüneceğinin kontrolünü ele alma gücüne sahipsiniz” diye devam etti.
“Şimdi yapacağınız seçimler daha sonra nasıl yaşayacağınızı belirleyecek.”
Angelica Stabile, Haberler Digital'in yaşam tarzı muhabiridir.
Kaliforniya'daki RAND Corporation tarafından yayınlanan yeni bir çalışma, 60 yaş civarında meydana gelen ve 80 yaşına gelindiğinde bireylerde bilişsel bozulma ve demansa yol açması muhtemel olan birkaç önemli belirleyiciyi tanımladı.
Araştırmacılar demografik özellikler, sosyoekonomik durum, yaşam tarzı ve sağlık davranışları, sağlık geçmişi, psiko-sosyal faktörler ve daha fazlasını içeren 181 potansiyel risk faktörünü değerlendirdi.
GÜN İÇİNDE UYKUNUZ MU? ÇALIŞMA ÖNERİLERİ, DEMANSIN ERKEN UYARI İŞARETİ OLABİLİR
Rapora göre, 60 yaşında bilişsel bozukluk ve demans gelişme olasılığının daha yüksek olduğunu gösteren en güçlü göstergelerden bazıları aşağıda yer almaktadır.
14 tahmincinin listesine bakın.
RAND araştırmacıları, hiç içmemek ve hiç çalışmamak gibi demans riskinin birçok şaşırtıcı öngörüsünü ortaya çıkardı. (iStock)
1. Kötü fiziksel sağlık
2. Felç öyküsü
3. Genetik
4. Güney Amerika'da doğmak
5. 60 yaşında özel sağlık sigortasının olmaması
6. Hiç çalışmıyorum ya da sadece birkaç yıldır çalışıyorum
7. Diyabetin geçmişi
8. Vücut kitle indeksinin 35 ve üzerinde olması
9. Asla alkol içmeyin veya aşırı içki içmeyin
10. Asla egzersiz yapmayın
11. Fiziksel testlerden düşük puan almak
12. Daha az vicdanlı olmak
13. Hobilere düşük katılım
14. Düşük bilişsel işlev ve katılım
Araştırmaya göre ebeveyn sağlığı, aile büyüklüğü, evlilik geçmişi ve demografik özellikler en zayıf belirleyiciler oldu.
ÇALIŞMA ÖNERİLERİ, DEMANS RİSKİ YÜRÜME HIZIYLA BAĞLANTILI OLABİLİR
Kaliforniya'da RAND ekonomisti olan çalışmanın ortak yazarı Peter Hudomiet, Haberler Digital ile yaptığı röportajda, geniş bir veri kümesiyle çalışan ve bireyleri “on yıllar boyunca” takip eden çalışmanın ayrıntılarını paylaştı.
Araştırmaya göre ebeveyn sağlığı, aile büyüklüğü, evlilik geçmişi ve demografik özellikler en zayıf belirleyiciler oldu. (iStock)
“Genel olarak, risk faktörlerinin kısa ve uzun vadede benzer bir etkiye sahip olduğunu bulduk, bu da bize önceki literatürden elde edilen bulguların uzun vadede geçerli olabileceği konusunda güvence verdi” dedi.
“Yine de, oldukça şaşırtıcı bulgularımız da vardı.”
Demans sürücülerini araştırmak
Araştırmacı, hiç egzersiz yapmayanların, ayda en az birkaç kez hafif egzersiz yapanlara göre demans geliştirme şansının “önemli ölçüde daha yüksek” olduğunu keşfetmesine şaşırdığını söyledi.
“Daha sık (haftalık veya günlük) egzersiz yapmanın bazı ek faydaları vardı, ancak o kadar da değil” diye belirtti.
“Başka bir deyişle demans için ana risk faktörü hiç egzersiz yapmamaktı.”
90 YAŞINDAKİ ALZHEIMER HASTASI, KAYAK VE DİĞER AKTİVİTELERİN ZİHİNSEL OLARAK Zinde TUTUlduğunu SÖYLÜYOR
Hudomiet, “Bu davranışsal faktörler demansın doğru genlere sahip olmaktan daha önemli belirleyicileriydi” diye ekledi.
60 yaşında vücut kitle indeksinin (BMI) 30'un üzerinde olması demansın zayıf bir göstergesiyken, 35'in üzerinde bir BMI “güçlü bir belirleyiciydi.”
Araştırmacı (resimde gösterilmemiştir), demans riskinin “hiç yapmayanlarla karşılaştırıldığında düzenli egzersiz yapanlar arasında yaklaşık yarısı kadar” olduğunu söyledi. (iStock)
Hudomiet, bilişsel faaliyetlere hiç katılmamanın, bazen katılmaya kıyasla çok daha yüksek demans geliştirme riski sunduğunu ve ayrıca lise veya ileri derecelere kıyasla yalnızca sıfır ila 11 yıllık eğitime sahip olmanın çok daha yüksek olduğunu söyledi.
Beklenmeyen bir başka bulgu da, Güneydoğu ABD'de doğan Amerikalıların ülkenin geri kalanıyla karşılaştırıldığında önemli ölçüde daha yüksek demans riskiyle karşı karşıya kalmasıydı.
DEMANS UYARISI: UZMANLAR, HASTALIĞA SAHİP OLAN SEVDİKLERİNİZE ASLA BU 16 ŞEYİ SÖYLEMEYİN
Araştırmacı, “İstatistiksel modellerimiz gelir, sağlık ve bölgeler arasındaki diğer farklılıkları hesaba kattığında bile bu farklılık güçlü kaldı” dedi.
“ABD'nin Güneydoğu kesiminde, özellikle de analiz ettiğimiz yaşlı gruplarda eğitim kalitesinin (verilerimizde ölçemediğimiz) daha düşük olması mümkündür.”
Bir gerontoloğa göre “Sağlık hizmetlerine ayrılan paranın %1'den azı halkı pozitif sağlık hizmetleri stratejileri konusunda eğitmeye gidiyor.” (iStock)
Hudomiet, 60 yaşında özel sağlık sigortası kapsamına girmeyen kişilerin demansa yakalanma olasılığının sigortalı olanlara göre %11 daha yüksek olduğunu ekledi.
Bunun “kısmen özel sağlık sigortasının bireylerin daha uzun süre sağlıklı kalmasına yardımcı olmasından kaynaklandığını” ileri sürdü.
Hudomiet, Haberler Digital'e verdiği demeçte, çalışma sonuçlarının “iyi fiziksel ve zihinsel sağlığı korumanın sadece formda kalmak için değil, aynı zamanda zinde kalmak ve bilişsel gerilemeyi geciktirmek için de faydalı olduğunu” öne sürdüğünü söyledi.
DEMANSIN 2 ŞOK EDİCİ YENİ RİSK FAKTÖRÜ VAR, ÇALIŞMA BULGULARINA GÖRE TOPLAM 14'Ü ŞİMDİ LİSTEDE
Araştırmada yer almayan Güney Carolina'daki Gerontolog Dr. Macie P. Smith de Haberler Digital ile ayrı bir röportajda bulgulara tepki göstererek, araştırmacıların “yerinde” olduğunu söyledi.
Bir e-posta yanıtında şöyle yazdı: “Bu araştırılmış bilginin sunulması… Alzheimer hastalığını ve buna bağlı demansları (ADRD) sona erdirme mücadelesinde olduğunu iddia eden herkese artan bir sorumluluk duygusu getiriyor.”
Bir araştırmacı, kişinin genetiğinin, egzersiz gibi belirli alışkanlık ve davranışlardan daha az risk faktörü olduğunu belirtti. (iStock)
Smith, hiç alkol almamanın demans riskini artırmasının “oldukça şok edici” olduğunu söyledi.
“Bu bana çok dikkat çekiyor çünkü aşırı alkol içmek kişinin beyin bozulması riskini önemli ölçüde artırıyor ve alkolün neden olduğu demansa yol açabiliyor” dedi.
Uzman, kendi bildirdiği verilerin bu bulguya yol açmış olabileceğini ya da kırmızı şarabın “resveratrol gibi beyni güçlendiren besinler içerdiği” tespit edildiğinden bu bulgunun da hesaba katılmış olabileceğini öne sürdü.
Riski azaltmanın yolları
Bilişsel gerilemenin önlenmesi bazen imkansız olsa da Hudomiet, bazı risk faktörlerinin yaşam tarzı değişiklikleriyle azaltılabileceğini belirtti.
Bunlar arasında düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, doğru beslenmek ve zorlu bilişsel aktivitelere katılmak yer alır.
SAĞLIK BÜLTENİMİZE KAYIT OLMAK İÇİN TIKLAYIN
Hudomiet, “Sağlık hizmeti sağlayıcıları ve hükümet, yetişkin nüfusta sağlıklı davranışları teşvik etmeyi ve bireylerin kaliteli sağlık hizmetlerine erişimini güçlendirmeyi düşünmelidir; bu da gelecekte demans prevalansını ve hastalığın yükünü azaltabilir.”
Bir uzman, “Kalbe iyi gelen şeyin beyine de iyi geldiğini anlamak ve sağlıklı yaşam tarzı uygulamalarını benimsemek, insanların beyinlerinin kaderini kontrol etmelerini sağlıyor” dedi. (iStock)
Smith, demans riskini azaltmanın “ilaçla başlamadığını veya bitmediğini” ekledi.
Daha fazla Sağlık makalesi için şu adresi ziyaret edin: www.Haberler/health
Orta yaşlı kişiler için bu erken tahminlere dikkat etmenin bir “ölüm kalım meselesi” olduğunu belirtti.
“Vücudunuzun size verdiği uyarı işaretlerini dikkate almak beyni olan herkesin görevidir” dedi. “Bedeniniz size beyninizin bazen görmezden geldiği şeyleri her zaman hatırlatır.”
FOX HABER UYGULAMASINA ULAŞMAK İÇİN TIKLAYIN
“Hayatınızın ileride nasıl görüneceğinin kontrolünü ele alma gücüne sahipsiniz” diye devam etti.
“Şimdi yapacağınız seçimler daha sonra nasıl yaşayacağınızı belirleyecek.”
Angelica Stabile, Haberler Digital'in yaşam tarzı muhabiridir.